2018, “Ἄνοιξον ἡμῶν τὸ στόμα καὶ πλήρωσον αὐτὸ τῆς σῆς αἰνέσεως…”(ἠλεκτρονική ἔκδοση)

Είναι βεβαιότητα στην Ορθόδοξο Εκκλησία του Χριστού, ότι το Άγιον Πνεύμα κυβερνά την κτίση, οδηγεί την Εκκλησία, φωτίζει τους “τα πάντα καλώς διαταξαμένους αγίους Πατέρας”, κανοναρχεί εις υπακοήν τους διακονούντας πιστούς και αγιάζει τους “πραεία φωνή” αποκρινομένους “λάλει, Κύριε, ο δούλος σου ακούει”. Κάθε πράξη, λοιπόν, κάθε τελεσιουργία, κάθε λατρευτική ή προσευχητική έκφανση και κάθε τέχνη στην Εκκλησία είναι καρπός του Αγίου Πνεύματος, διαμορφωθείς επί αιώνες από την ορθόδοξο και πνευματέμφορο πατερική παράδοση, η οποία διασφαλίζεται υπό του Επισκόπου.

Ανάμεσα στις παλαιότερες και ουσιωδέστερες υπό του Αγίου Πνεύματος δωρηθείσες παραδόσεις της λατρευτικής πράξεως συγκαταλέγεται αδιαμφισβήτητα και η Ψαλτική Τέχνη. Δεν είναι βεβαίως διόλου τυχαίο, ότι, καθ’ όλη την βυζαντινή και μεταβυζαντινή περίοδο, η Εκκλησιαστική Μουσική εκαλείτο και Παπαδική Τέχνη, διότι οι κύριοι διαμορφωτές, ερμηνευτές και εκφραστές αυτής ήταν εκπρόσωποι όλων των βαθμίδων του ιερού κλήρου και του μοναχισμού της Ορθοδόξου Ανατολικής Εκκλησίας, οι με μία λέξη χαρακτηριζόμενοι “παπάδες”, και, φυσικά, τον πρώτο και σπουδαιότερο λόγο και ρόλο είχαν οι επίσκοποι. Οι τελευταίοι, είτε ως πατριάρχες με επίκεντρο το Οικουμενικό Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως, είτε ως αρχιερείς και μητροπολίτες στις κατά τόπους Εκκλησίες και εκκλησιαστικές επαρχίες, υπήρξαν οι διαμορφωτές και οι κατ’ εξοχήν εγγυητές της αδιάσπαστης ενότητος της ψαλτικής παραδόσεως, το έργο των οποίων, υμνογραφικό ως υμνωδοί και μελωδοί, μελοποιητικό ως μελουργοί και μουσικοδιδάσκαλοι, είναι ιερά παρακαταθήκη ισόβια και ισόχρονη με την Εκκλησία του Χριστού.

Στην παρούσα μελέτη γίνεται μία πρώτη προσπάθεια συγκεντρώσεως μόνο των ονομάτων των σπουδαιοτέρων ιεραρχών υμνογράφων και μελουργών της εκκλησιαστικής μουσικής παραδόσεως της Ορθόδοξης Ανατολής, με την ελπίδα να αποτελέσει έναυσμα για περαιτέρω έρευνα.