Χρόνια πολλά σε όλους για το Πάσχα τού Καλοκαιριού!
Την περασμένη Κυριακή έγραψα, ότι η άγνοια περί τα εκκλησιαστικά και θεολογικά δημιουργεί παρανοήσεις σχετικά με την σημερινή εορτή την λεγόμενη Κοίμηση τής Θεοτόκου, και ότι, σήμερα, στην πραγματικότητα, δεν εορτάζουμε την Κοίμηση, αλλά πανηγυρίζουμε την Μετάσταση, δηλαδή, την Ανάσταση τής Θεοτόκου και την Ανάληψή της στην Βασιλεία τού Θεού! Για τού λόγου το αληθές, μεταφέρω το Υπόμνημα τού Συναξαρίου: «Τη ΙΕ’ τού μηνός, μνήμη τής πανσέπτου Μεταστάσεως τής υπερενδόξου Δεσποίνης ημών Θεοτόκου και αειπαρθένου Μαρίας.» Αυτό το συνοδεύουν τρεις Στίχοι εντυπωσιακοί: «Ου θαύμα θνήσκειν κοσμοσώτειραν Κόρην, // του Κοσμοπλάστου σαρκικώς τεθνηκότος. // Ζη αεί Θεομήτωρ, καν δεκάτη θάνε πέμπτη»· που σημαίνουν: «Δεν είναι θαύμα (= αξιοθαύμαστο, περίεργο) να πεθάνει η Κόρη που σώζει τον κόσμο (η Θεοτόκος) // αφού και ο ίδιος ο Κοσμοπλάστης πέθανε σαρκικώς. // Η Θεομήτωρ ζεί πάντοτε, κι ας πέθανε στις δεκαπέντε!»
Αλλ’ ας δούμε το περιεχόμενο τής σημερινής Εορτής αναλυτικά:
Μερικά χρόνια πριν την Κοίμηση τής Θεοτόκου, ο Ιησούς Χριστός ανελήφθη στους Ουρανούς (στην Βασιλεία Του), φέροντας μαζί Του το αναστημένο ανθρώπινο Σώμα Του και «εκάθησε εκ δεξιών τού Πατρός». Αυτό το «εκάθησε», που το ομολογούμε στο Σύμβολο τής Πίστεως, δηλώνει ότι ο Υιός είναι ομοούσιος και ομόθρονος με τον Πατέρα· είναι ο ενανθρωπήσας αΐδιος Λόγος τού Πατρός, η ενυπόστατος Σοφία, ο «συν Πατρί και Πνεύματι» Δημιουργός τού σύμπαντος, ορατού και αοράτου.
Ο Κύριος, λοιπόν, ο Οποίος εξύψωσε την πληγωμένη ανθρώπινη Σάρκα Του στην Βασιλεία Του ως βραβείο νίκης, κατέβηκε -σύμφωνα με τις μαρτυρίες των Ορθοδόξων Πατέρων- κατά την Κοίμηση τής Παναγίας Μητέρας Του και παρέλαβε την ψυχή και το σώμα Της. Πώς κατέβηκε; Με συνοδεία αγγελικών δυνάμεων, όπως θα έλθει στα Έσχατα, κατά την φρικτή Δευτέρα Παρουσία Του, για να κρίνει «ζώντας και νεκρούς». Με μία διαφορά· ότι αυτή η κατάβαση τού Κυρίου δεν έγινε αντιληπτή από όλους, όπως θα γίνει στα Έσχατα, αλλά γνωστοποιήθηκε μόνο στους αξίους. Μία μόνη φορά, ποτέ έκτοτε, για κανένα άλλο, ο Ιησούς Χριστός κατήλθε προς τιμήν τής Γυναικός στην Οποία οφείλει την ανθρώπινη φύση Του και από την Οποία δανείστηκε σάρκα κι αίμα στην ενανθρώπησή Του. Ανεκάλεσε, τότε, την παναγία ψυχή Της από τον Παράδεισο, όπου τρεις ημέρες ανέμενε και την αποκατέστησε στο σώμα Της, το Οποίο ανέστησε από τον τάφο, εφόσον ως θνητή υπέστη πραγματικό θάνατο.
Κατά την αστραπιαία αυτή ένωση, η Θεοτόκος αφθαρτοποιήθηκε -όπως θα συμβεί στην ανάσταση όλων στα Έσχατα- και ευθύς παρελήφθη από τον Κύριο στην Βασιλεία Του. Εκεί, τιμητικώς, αξιώθηκε να παρίσταται στα δεξιά τού Υιού της, όχι όμως καθήμενη, διότι η Θεοτόκος δεν είναι Θεός, αλλ’ ορθή, σε στάση αιωνίου δεήσεως, πρεσβείας, μεσιτείας, υπέρ της σωτηρίας τού σύμπαντος κόσμου.
Σε αυτή την αδιάλειπτο μεσιτεία τής Μητρός Του, ο Παντοδύναμος αδυνατεί να αντισταθεί, για τρεις λόγους: Διότι α΄) Την υπερ-αγαπά ως Μητέρα Του, β΄) Την υπερ-τιμά ως Υπεραγία και γ΄) Τής είναι χρεώστης, εφόσον Εκείνη Τού εδάνεισε το πάναγνο σώμα και αίμα Της. Ως αιώνιος δε χρεώστης προς την Μητέρα Του, ο Κύριος ξεπληρώνει το χρέος Του, επιστρέφοντας, τώρα, το δικό Του Σώμα και Αίμα στην Εκκλησία Του, με την αιωνίως και αδιαλείπτως επαναλαμβανόμενη Θυσία Του «υπέρ τής τού κόσμου σωτηρίας» στο Μυστήριο της Θείας Ευχαριστίας. Χωρίς συμμετοχή σε αυτό κανείς δεν μπορεί να σωθεί, όσο καλός, αγαθός ή ενάρετος γίνει, διότι η μετοχή στη Θεία Ευχαριστία εκφράζει την πίστη στο ορθό Δόγμα, μόνον δε διά της ορθής πίστεως επιτυγχάνεται η σωτηρία.
Αλλά, ας επιστρέψω στα της Εορτής. Σύμφωνα, λοιπόν, με την πίστη της Εκκλησίας, κατά την 15η Αυγούστου εορτάζεται η Μετάσταση, δηλαδή, η Ανάσταση και Ανάληψη της Θεοτόκου. Γι’ αυτό η Εορτή χαρακτηρίζεται ως «Πάσχα του Καλοκαιριού». Ο χαρακτηρισμός είναι θεολογικός και όχι πολιτιστικός (ότι δήθεν πανηγυρίζουμε, διότι επιστρέφουν οι ξενιτεμένοι στα χωριά και ανταμώνουν οι οικογένειες). Πάσχα (= διάβαση) χωρίς Ανάσταση δεν υπάρχει!
Αν όλος αυτός ο εορτασμός γίνεται για ένα θάνατο, την Κοίμηση τής Θεοτόκου, το πράγμα δεν μοιάζει παράλογο; Ποιός ποτέ πανηγυρίζει για την απώλεια; Η Εκκλησία πανηγυρίζει την Ανάσταση και Ανάληψη τής Θεοτόκου, διότι Εκείνη είναι ο πρώτος άνθρωπος -και μόνος, προς το παρόν, μετά τον Θεάνθρωπο- που εισήλθε στην Βασιλεία τών Ουρανών. Αν, όμως, η ταπεινή κόρη τής Ναζαρέτ κατόρθωσε να κάνει την υπέρβαση, όλη η ανθρωπότητα μπορεί να επιτύχει το ίδιο, εν Χριστώ Ιησού, διά της μεσιτείας τής Παναγίας Μητρός Του.
Αλλά, διαβάζοντας τα παραπάνω, ίσως ερωτήσει κανείς: Γιατί γράφει ότι η Θεοτόκος μπήκε στην Βασιλεία τού Θεού; Όλοι οι λοιποί κεκοιμημένοι εν Χριστώ, οι δίκαιοι, οι Προφήτες, οι Απόστολοι, οι Μάρτυρες, οι Άγιοι, ο Τίμιος Πρόδρομος και τόσοι άλλοι, πού βρίσκονται; Απαντώ: Όλοι ευρίσκονται στον Παράδεισο, όπου πρώτος εισήλθε ο Ληστής, αναμένοντες την δεύτερη ένδοξο έλευση τού Ιησού Χριστού. Τότε, αυτοί και όλοι οι πιστώς και ευσεβώς ζήσαντες θα αρπαγούν στην Βασιλεία τού Θεού. [Λεπτομέρειες στο άρθρο τής 28ης Απριλίου 2024, και εδώ: 2024/04/28, «Την κοινήν Ανάστασιν προ του Σου Πάθους πιστούμενος…» – Κωνσταντῖνος Χαριλ. Καραγκούνης (kxkaragounis.gr) ]
Όμως, γιατί οι Πατέρες δεν μιλούν για Ανάσταση, αλλά για Μετάσταση; Η Εκκλησία χειρίστηκε με διακριτικότητα το γεγονός, φοβούμενη μή δημιουργηθεί σύγχυση στους πιστούς, ότι η Θεοτόκος ανέστη αυτεξουσίως. Η Εκκλησία φανερώνει το μυστήριο, δεν το παρασιωπά, αλλά με διάκριση. Διακηρύσσει την ανθρώπινη φύση της Μαρίας, διδάσκει ότι έφερε ως την στιγμή τού Ευαγγελισμού Της το προπατορικό αμάρτημα, όπως όλοι οι θνητοί, προβάλλει τον πανάγιο βίο Της, βίο μεγίστης χαράς και μεγίστου πόνου και, εν τέλει, πανηγυρίζει την Μετάστασή της. Όποιος δε δεν ομολογεί την Μετάσταση τής Θεοτόκου αστοχεί θεολογικώς και υπολείπεται στην πίστη.
Τώρα… εφόσον η Μετάσταση έγινε το αργότερο τρεις ημέρες μετά την Κοίμηση, άρα η Κοίμηση πρέπει να τοποθετηθεί χρονικώς νωρίτερα από την 15η Αυγούστου (ας πούμε στις 13), άρα και η 23η Αυγούστου δεν πρέπει να λέγεται «εννιάμερα» τής Παναγίας. Πρόκειται για ένα λαϊκό θρυλούμενο, αποτέλεσμα παρανοήσεων και θεολογικής άγνοιας. Τα «εννιάμερα» προϋποθέτουν πένθος, ενώ όλη η μεθέορτος περίοδος είναι χαρμόσυνη και πανηγυρική. Δεν είναι άλλο από εννέα ημέρες θριαμβικού απόηχου μετά την κυριώνυμο ημέρα. Την δε τελευταία (23η Αυγούστου) ολοκληρώνεται ο εορτασμός σύμφωνα με τα λειτουργικά έθη τη Εκκλησίας, με την Απόδοση τής Εορτής [Όλες οι εορτές, μικρές ή μεγάλες, έχουν Απόδοση, δηλαδή «κλείσιμο». Όσο μεγαλύτερη είναι η εορτή, τόσο μακρύτερη είναι η μεθέορτος περίοδος, έως την ημέρα τής Αποδόσεώς της.]
Ας μας αξιώσει ο Κύριος να εορτάσουμε και του χρόνου! Αμήν!
